افزودن بقایای گیاهی یک راهبرد مدیریتی موثر برای افزودن عناصر غذایی و بهبود کارایی استفاده از آن، فراهم کردن شرایط بهتر رشد ریشه و تولید پایدار محصول می باشد. به منظور بررسی تأثیر نگهداشت مقادیر مختلف بقایای گیاهی بر میزان کربن آلی و وضعیت تغذیه ای خاک در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتی متر در تناوب گندم-ذرت تحت سامانه خاک ورزی مرسوم، آزمایشی مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه آموزشی و پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در دو فصل زراعی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل نگهداری پنج سطح مختلف بقایای گیاهی (100، 75، 50، 25 و 0 درصد) بود که طی دو مرحله در تناوب کشت گندم-ذرت اعمال گردید. یافته های این پژوهش حاکی از تأثیر بارز مقدار نگهداشت بقایا بر خصوصیات اندازه گیری شده بود. در میان تیمارهای نگهداشت بقایا، تیمار 100 درصد بقایا بیشترین میزان افزایش کربن آلی (4/38 درصد)، فسفر (34 درصد) و پتاسیم قابل جذب (6/47 درصد) و همچنین عناصر کم مصرف آهن (27 درصد)، منگنز (3/30 درصد)، مس (5/39 درصد)، و روی قابل جذب (62 درصد) را نسبت به تیمار حذف بقایا نشان داد. تیمار 25 درصد نگهداشت بقایا نیز کمترین مقدار را برای خصوصیات مطالعه شده نسبت به دیگر تیمارهای با مقادیر بیشتر نگهداشت بقایا نشان داد. اثر عمق نیز تنها در مورد آهن، روی و فسفر قابل جذب تأثیر معنی دار داشت و مقدار این شاخص ها در عمق 10-0 سانتی متر نسبت به عمق 20-10 سانتی متر بیشتر بود.

اثرات روش های مختلف مدیریت بقایای گیاهی بر عملکرد دانه گندم و عملکرد علوفه تر ذرت با 65% رطوبت در یک تناوب زراعی گند م- ذرت تحت کرت های دائم در یک توالی گندم- ذرت- گندم انجام پذیرفت. در کشت دوم عملکرد علوفه تر ذرت و در کشت سوم عملکرد دانه گندم اندازه گیری و همه تیمارها به روش آماری آزمون T مقایسه شدند. T1: سوزاندن بقایای گیاهی گندم + عملیات معمول (گاو آهن + دیسک + کود پاشی و کاشت ذرت) T2: خرد کردن کل کاه باقیمانده گندم با روتو تیلر + کود پاشی + کاشت ذرت، T3: خرد کردن کل کاه باقیمانده گندم با استون برویر + کود پاشی + کاشت ذرت، T4: خارج کردن کاه درو شده + خرد کردن کاه باقیمانده با استون برویر + کود پاشی + کاشت ذرت) و T5: کاهش C/N کل کاه باقیمانده به کم تر از 30 + استون برویر + کود پاشی+کاشت ذرت T6: کاهش C/N کل کاه باقیمانده به کم تر از 30+ روتوتیلر + کود پاشی + کاشت ذرت. نتایج نشان داد، استفاده از ادوات خرد کننده بقایای گیاهی مانند استون برویر و روتوتیلر نقش مثبتی بر افزایش عملکرد گندم و ذرت داشت و این افزایش نسبت به تیمار شاهد (سوزاندن بقایای گیاهی) معنی دار بود ولی دستگاه استون برویر از کارائی بیش تری در خرد کردن کاه و کلش گندم داشت. کاربرد توام دستگاه استون برویر و اعمال تیمارهای کاهش دهنده نسبت C/N کاه و کلش کارائی بیش تری را ایجاد کرد. همچنین دستگاه استون برویر و روتو تیلر به تنهایی کارائی قابل قبولی را برای خرد کردن بقایای گیاهی ذرت داشت و موجب افزایش عملکرد معنی دار دانه گندم نسبت به تیمار شاهد (سوزاندن بقایای گیاهی) شد که موجب کاهش هزینه ها می شود.

به منظور بررسی اثر نوع گیاه قبلی در تناوب و روش های مدیریت گیاهی آزمایشی در طی دو فصل پاییز و تابستان در سال 1383-84 در مزرعه تحقیقاتی آستان قدس در مشهد اجرا شد. آزمایش در قالب بلوک های کامل تصادفی بصورت کرت های یکبار خرد شده و در سه تکرار اجرا گردید. تیمار اصلی نوع گیاه قبلی گندم و کلزا (در دو سطح) و تیمار فرعی روش های مدیریت بقایای گیاهی در سه سطح بصورت مخلوط کردن کامل بقایا، حذف کامل بقایا و آتش زدن بقایا بود. اثر تیمارهای آزمایش بر روی گیاه ماش بررسی گردید. صفات مورد اندازه گیری شامل عملکرد و اجزای عملکرد دانه و درصد پروتئین بودند. نتایج نشان داد که اثر گندم بر عملکرد و اجزای عملکرد ماش بهتر از کلزا بود. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب در تیمارهای توالی گندم و مخلوط کردن بقایا (2.7 تن در هکتار) و توالی کلزا و آتش زدن بقایا (0.71 تن در هکتار) بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد پروتئین نیز به ترتیب در تیمارهای توالی گندم و حذف کامل بقایا (24.5 درصد) و توالی کلزا و حذف کامل بقایا (21 درصد) بدست آمد. از بین اجزای عملکرد تعداد دانه و تعداد غلاف بیشترین و وزن هزار دانه کمترین تغییر را دارا بودند. در مجموع توالی گندم – ماش بهتر از توالی کلزا- ماش و مخلوط کردن بقایا نیز بهتر از سایر روش های مدیریت بقایا بود.

به منظور بررسی اثر سیستم های مختلف خاک ورزی و مدیریت بقایای گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم (Triticum aestivum L. ) در تناوب آیش گندم دیم، آزمایشی به صورت کرت های نواری، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 در شهرستان شیروان اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل خاک ورزی و مدیریت بقایای گیاهی بود. سطوح خاک ورزی عبارت بودند از، بدون خاک ورزی، خاک ورزی با گاوآهن قلمی، خاک ورزی با گاوآهن پنجه غازی و برگردان دار. سطوح بقایای گیاهی شامل نگهداری هفت تن بقایا در هکتار، 5/3 تن بقایا در هکتار و بدون بقایا بود. نتایج آزمایش نشان داد که وزن مخصوص ظاهری در عمق 10 تا 20 سانتی متری خاک در مقایسه با عمق صفر تا 10 سانتی متری افزایش یافت. تخلخل خاک از روندی برخلاف وزن مخصوص ظاهری خاک تبعیت نمود. نگهداری بقایای گیاهی موجب کاهش وزن مخصوص ظاهری و افزایش رطوبت خاک شد. خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار در تمام سطوح بقایای گیاهی کمترین وزن خشک علف های هرز را در مقایسه با سایر تیمارها دارا بود. بیشترین مقدار خاک دانه های بزرگ تر از نیم میلی متر و کمترین مقدار خاک دانه های کوچک تر از نیم میلی متر در سیستم خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار مشاهده شد. عملکرد دانه و زیست توده در سیستم خاک ورزی با گاوآهن برگردان دار در مقایسه با سایر سیستم های خاک ورزی بیشتر بود.

به منظور بررسی تاثیر بقایای گیاهی، تناوب زراعی، همزیستی مایکوریزایی، و سولفات روی روی عملکرد دانه و میزان فسفر و روی دانه در شرایط دیم نیمه­گرمسیری در ایستگاه تحقیقات دیم گچساران، آزمایشی به صورت اسپلیت­فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار و طی چهار سال زراعی (1396-1400) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح بقایای گیاهی به عنوان کرت اصلی (شامل ماشک گل­خوشه ای، عدس، کلزا، و گندم)، دو سطح همزیستی مایکوریزایی (تلقیح و عدم تلقیح) و دو سطح سولفات روی (مصرف 40 کیلوگرم در هکتار سولفات روی و عدم کاربرد آن) به عنوان کرت های فرعی بودند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه و شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه و سنبله و غلظت روی و فسفر دانه بودند. نتایج نشان داد که بالاترین عملکرد کمی و کیفی (میزان فسفر و روی) دانه گندم در تناوب ماشک-گندم با تلقیح همزیستی مایکوریزایی به دست آمد. کاربرد سولفات روی و یا مایکوریزا در همه الگوهای تناوبی، سبب افزایش وزن هزار دانه، وزن سنبله و عملکرد دانه شد. کشت دو گونه لگوم (عدس و ماشک) در تناوب گندم، موجب افزایش غلظت روی دانه در مقایسه با دو الگوی دیگر تناوبی (گندم-گندم و کلزا-گندم) شد و همچنین به ترتیب مایکوریزا و سولفات روی هر کدام موجب افزایش (پنج و 18 درصدی) غلظت روی دانه شدند. در مجموع، اجرای الگوی تناوبی ماشک-گندم و عدس –گندم همراه با کاربرد مایکوریزا به عنوان الگوی کارآمد از نظر عملکرد کمی و کیفی با کمترین کاربرد نهاده های شیمیایی در شرایط دیم نیمه گرمسیری ، قابل پیشنهاد است.

به منظور تعیین اثر سطوح مختلف آب آبیاری بر میزان عملکرد، حجم آب مصرفی و بهره وری مصرف آب و خصوصیات زراعی محصولات در تناوب زراعی پنبه-گندم در منطقه معتدل خراسان رضوی، آزمایشی با استفاده از طرح کرت های دوبار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات گناباد و در سال زراعی 95-1394 انجام شد. تیمار روش خاک ورزی در سه سطح (بدون شخم، شخم متداول و شخم کاهش یافته) در کرت های اصلی، تیمار مدیریت بقایا در سه سطح (شامل بدون بقایا، حفظ 30 درصد بقایا و حفظ60 درصد بقایا) در کرت های فرعی و سطوح مختلف آب آبیاری در سه سطح (50، 75 و 100 درصد آب مورد نیاز بر اساس سند ملی آب) در کرت های فرعی فرعی قرار گرفت. برای کشت گندم از رقم پارسی استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه گندم بصورت غیر معنی داری از تیمار بی خاک ورزی و بدون بقایای گیاهی حاصل شد. حذف عملیات خاک ورزی و کشت مستقیم موجب افزایش عملکرد دانه گندم گردید که از نظر اقتصادی نیز قابل توصیه می باشد زیرا موجب کاهش هزینه های تولید می شود. حفظ یا حذف بقایای گیاهی تاثیر معنی داری بر عملکرد نداشت ولی اثرات مثبت بقایای گیاهی بر بهبود خصوصیات خاک و به تبع آن بر عملکرد محصولات زراعی در میان مدت یا دراز مدت قابل انتظار می باشد. در مورد برهمکنش اثر تیمارهای خاک ورزی × بقایای گیاهی × آبیاری، بیشترین میزان عملکرد از تیمار بی خاک ورزی با حفظ 30% بقایا و سطح آبیاری 100 درصدآب مورد نیاز به میزان 6249 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین میزان بهره وری مصرف آب گندم از تیمار بدون خاک ورزی، بدون بقایا و سطح آبیاری 50 درصد به میزان 57/1 کیلوگرم در مترمکعب حاصل شد. بیشترین عملکرد گندم از تیمار آبیاری کامل (100% آب مورد نیاز ) بدست آمد که با تیمار کم آبیاری 75% تفاوت آماری معنی دار داشت. با اعمال تیمار آبیاری 50%، عملکرد گندم 3/36 درصد و با اعمال تیمار آبیاری 75% عملکرد گندم 5/31 درصد نسبت به تیمار آبیاری 100% (شاهد) کاهش معنی دار یافت. بنابراین، امکان صرفه جویی در آب مصرفی گندم در کشاورزی حفاظتی وجود دارد زیرا بهره وری مصرف آب در مقایسه با کشاورزی رایج افزایش می یابد.

این تحقیق به منظور بررسی اثر نظام های کشاورزی حفاظتی و متداول بر جمعیّت نماتدهای پارازیت گیاهی به مدت 5 سال زراعی (1396-1391) در نظام تناوبی رایج در منطقه سرد(گندم-چغندرقند) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگه رخ به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. روش های خاک ورزی شامل، خاک ورزی متداول، کم خاک ورزی و بی خاک ورزی در کرت های اصلی ومدیریت بقایای گیاهی شامل تیمار بدون بقایا، حفظ 30 و 60 درصد بقایای گیاهی در کرت های فرعی قرار گرفتند. نماتد های پارازیت گیاهی شامل نماتد مولد زخم ریشه (Pratylenchus neglectus)، نماتد سنجاقی ). (Paratylenchus spp، Geocenamus spp.، نماتد ساقه و پیاز (Ditylenchus spp. )، Boleodorus spp.، . Filenchus spp و Tylenchus spp. جداسازی و تشخیص داده شدند. نتایج تجزیه واریانس تعداد نماتد های پارازیت گیاهی نشان داد اثر خاک ورزی بر جمعیّت Filenchus spp. و اثر برهمکنش خاک ورزی و نگهداری بقایای گیاهی بر جمعیّت نماتد سنجاقی و نماتد ساقه و پیاز معنی دار بود. اثر تیمارهای مختلف خاک ورزی، سطوح مختلف نگهداری بقایای گیاهی و برهمکنش خاک ورزی و نگهداری بقایای گیاهی بر جمعیّت سایر گونه های نماتد پارازیت گیاهی و تعداد کل نماتد های پارازیت گیاهی از نظر آماری معنی دار نبود. نتایج این تحقیق نشان داد در شرایط اقلیمی جلگه رخ و در نظام تناوبی گندم-چغندر قند، اعمال تیمار های کشاورزی حفاظتی تاثیر قابل ملاحظه ای بر جمعیّت نماتد های مهم پارازیت گیاهی نداشته است و خطر وقوع این عوامل بیماریزا را افزایش نمی دهد.